Partie i ustrój
Historia polskich partii politycznych po 1989 roku to kalejdoskop idei, koalicji i krótkotrwałych projektów, które wspólnie stworzyły pejzaż pluralizmu. Po upadku monopolu władzy w latach 90. na scenę weszły dziesiątki ugrupowań: liberalne, konserwatywne, socjalne i ekologiczne. Wiele z nich rodziło się w pośpiechu i z podobną prędkością znikało, gdy zabrakło paliwa w sondażach. Pozostały jednak nazwiska i hasła, które do dziś wracają w debatach o wolnym rynku, 500+, podatku liniowym czy transformacji energetycznej.
Ustrój III RP opiera się na konstytucji z 1997 roku, która wprowadziła rozdział władz i podział ról między prezydentem a premierem. To model, w którym głowa państwa strzeże konstytucji, a Rada Ministrów odpowiada za gospodarkę. Koalicje sejmowe przypominają złożoną układankę: partie negocjują resorty i zapisy exposé, wiedząc, że każdy głos w 460‑osobowej izbie bywa języczkiem u wagi.
Aby pomóc zorientować się w ideowym rozkładzie sił, zestawiliśmy w tabeli główne akcenty programowe pięciu ugrupowań:
| Partia | Gospodarka | Społeczeństwo | Europa |
|---|---|---|---|
| PO | liberalny rynek | prawa jednostki | integracja |
| PIS | interwencjonizm | tradycja | suwerenność |
| Lewica | państwo dobrobytu | progresja podatkowa | federalizacja |
| PSL | rolnictwo | wspólnoty lokalne | subsydiarność |
| Konfederacja | niskie podatki | wolność osobista | eurosceptycyzm |
Znajomość ustroju i programów pozwala obywatelowi świadomie rozliczać rządzących. Dzięki temu, kiedy zapala się światło medialnych reflektorów, potrafimy rozróżnić, czy dany projekt ustawy jest spójny z wcześniejszymi obietnicami, czy raczej wynikiem sondażowej paniki.